ႀကြက္သားမ်ွင္မ်ားႀကီးထြားလာႀကပံု

             လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းခုႏွစ္ဆယ္ေလာက္ကႀကြက္သားႀကီးထြားမွဳျဖစ္စဥ္သည္
တစ္ေယာက္တစ္မ်ိဳးေျပာေနႀကသည့္ပံုျပင္သဖြယ္ထင္ျမင္ယူဆခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ျဖင့္စိတ္ရွုပ္ေထြးဖြယ္
ရာသမိုင္းေႀကာင္းျဖစ္စဥ္ႀကီးတစ္ခုျဖစ္သည္။ထိုေခတ္အခါတြင္အားကစားသမားမ်ားတြင္ေရာ၊နည္းျပ
မ်ားကပါေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ျခင္းေႀကာင့္အဆီမ်ားကိုႀကြက္သားအျဖစ္သို ့ေျပာင္းလဲနိုင္သည္ဟုလက္
ခံယံုႀကည္ထားႀကသည္။ထိုေခတ္အခါကအားကစားသမားမ်ားေရာနည္းျပမ်ားပါနည္းပညာ၊သိပံၸပညာ
၏အက်ိဳးကိုမခံစားႀကရေသးေသာ္လည္း၊1960-70 ေလာက္တြင္မူအီလက္ထရြန္မိုက္ခရိုစကုပ္၊ႀကြက္
သားဘိုင္အိုစီနည္းပညာမ်ားစတင္ေပၚထြက္လာျပီးသုေတသီသိပၸံပညာရွင္မ်ားကႀကြက္သားမွ်င္မ်ား
အေႀကာင္းကိုထဲထဲ၀င္၀င္ပို၍ေလ့လာခဲ့ႀကရာေနာက္ဆံုးကံေကာင္းစြာပင္ကြ်န္ေတာ္တို ့ေခတ္ယခု
2012-တြင္မူႀကြက္သားႀကီးထြားမွဳအေႀကာင္းကိုအေထာက္အထားမ်ားႏွင့္က်မ္းေပါင္းမ်ားစြာတင္
ျပထားႀကျပီးျဖစ္သည္။ယခုေခတ္တြင္ေတာ့ကြ်န္ေတာ္တို ့သည္ႀကြက္သားႀကီးထြားသန္မာေစေသာ
အခ်က္မ်ားကိုတစ္မ်ိဳးျပီးတစ္မ်ိဳးမရိုးရေအာင္ေျပာေနနိုင္ႀကျပီျဖစ္သည္မွာကနဦးသုေတသီမ်ား၏ေက်းဇူး
ပင္ျဖစ္သည္။အကယ္၍လည္းေကာင္းတို ့ကသာမစတင္ခဲ့လ်င္ကြ်န္ေတာ္တို ့သည္လည္းႏွစ္ေပါင္း
မည္မွ်ရြာလည္ႀကမည္မသိေပ။သိပၸံပညာ၏စြမ္းပကားႀကီးမားလွေပတကား။

            အခုဆိုလ်င္ကြ်န္ေတာ္တို ့သည္ႀကြက္သားမွ်င္မ်ားႀကီးထြားေစရန္အတြက္
ေကာင္းမြန္ေသာေလ့က်င့္နည္းစနစ္ႏွင့္ေလ့က်င့္မွဳလြန္ကဲျခင္းမျဖစ္ေစရန္ႏွင့္္ဒဏ္ရာျပင္းထန္စြာ
မရရိွေအာင္ပင္သင့္ေလ်ာ္ေသာနည္းစနစ္မ်ားအေႀကာင္း၊ခႏၶာကိုယ္သည္ႀကြက္သားမ်ွင္မ်ားကိုမည္ကဲ့
သို ့တည္ေဆာက္သည္ဆိုသည့္အခ်က္ႏွင့္ထိုႀကြက္သားမွ်င္မ်ား၏80%သည္ေရျဖစ္ျပီး၊20%သာပရို တိန္းဓါတ္ျဖစ္သည္ကိုပါနားလည္လာႀကသည္။ႀကြက္သားမ်ားသည္ဆဲလ္ေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္ေပါင္းစပ္လံုး
ေထြးျပီးႀကြက္သားမွ်င္မ်ားအျဖစ္တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ႀကြက္သားမွ်င္မ်ားကိုအနုစိတ္ႀကည့္
ပါက myofibrils ဟုေခၚေသာ (actin ႏွင့္ myosin-ဟုေခၚသည့္ myofilaments မ်ားေပါင္းစပ္
ထားျပီး)တစ္ခုနွင့္တစ္ခုသည္ယွက္လိမ္ေနကာႀကြက္သားမ်ားကိုတင္းညွစ္(contract)ေစနိုင္သည္။
ထို ့ေႀကာင့္ကာယဗလေလ့က်င့္ခန္းမ်ား၏အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာႀကြက္သားမ်ွင္မ်ား၏ပမာဏႀကီး
ထြားလာေစရန္(အထူးသျဖင့္ myofibrils မ်ား၏အေရအတြက္ပမာဏမ်ားတိုးပြားလာေစရန္)သာျဖစ္
သည္။ေလ့လာေတြ ့ရိွခ်က္မ်ားကအခိုင္အမာတင္ျပႀကသည္မွာ၊ကာယဗလေလ့က်င့္ခန္းမ်ားသည္
ႀကြက္သားမွ်င္မ်ား၏အရြယ္အစားပမာဏကိုသာႀကီးထြားေစျပီး၊ပမာဏကိုမူမတိုးပြားေစနိုင္ေပ။ထို ့
ေႀကာင့္သုေတသီမ်ားကႀကြက္သားမ်ွင္မ်ားႀကီးထြားလာေလေလ၊လည္းေကာင္း၏ခြန္အားလည္းတိုး
ပြားလာေလေလဟုလက္ခံႀကကာႀကြက္သားထုထည္ႏွင့္ခြန္အားသည္တိုက္ရိုက္စပ္ဆက္ေနသည္ကို
တင္ျပထားႀကသည္။

            ဗီဇဂ်င္း(gene)ဟုေခၚေသာ၊ဆဲလ္တည္ေဆာက္ပံုသည္ပရိုတိန္းစုေပါင္းစုပ္ယူ
နိုင္မွဳအေပၚလႊမ္းမိုးနိုင္သည့္အတြက္ႀကြက္သားအတြင္းဆဲလ္၏ပရိုတိန္းတည္ေဆာက္နိုင္မွဳသည္မ်ိဳးရိုး
ဗီဇ၏လႊမ္းမိုးျခင္းကိုခံရျခင္းျဖစ္သည္။ထို ့အျပင္ဗီဇသည္ႀကြက္သားဆဲလ္အတြင္းရိွပရိုတိန္းမ်ားျပိဳက်
ပ်က္ဆီးမွဳကိုထိန္းခ်ဳပ္ရာတြင္လည္းလႊမ္းမိုးမွဳရိွသည္။ခႏၶာကိုယ္တြင္းႀကြက္သားႀကီးထြားမွဳကိုအဟန္ ့
အတားျပဳေသာ(myostatin) ဟုေခၚသည့္ဗီဇမ်ားပင္ရိွသည္။ႀကြက္သားမ်ားသည္ myofibrils မ်ား၏
အေရအတြက္ကိုတိုးပြားေစကာႀကီးထြားလာျခင္းသည္ပရိုတိန္းမ်ားကိုထပ္ေပါင္းျဖည့္ထည့္လိုက္ျခင္း
ပင္ျဖစ္သည္။ထို ့ေႀကာင့္ႀကြက္သားမ်ားအတြင္း myofibrils မ်ားလာေလေလလည္းေကာင္း၏ခြန္
အားတိုးလာေလေလပင္ျဖစ္သည္။ထို ့အျပင္ႀကြက္သားမ်ားသည္ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားေႀကာင့္လည္းပိုမို
သိပ္သည္းလာျပီး၊ႀကြက္သားမ်ားကိုပိုမုိနိုးႀကားစြာစုပ္ယူနိုင္လာကာ၊ျပန္လည္တည္ေဆာက္လာေစ
နိုင္သည္။ႀကြက္သားဆဲလ္အတြင္းတြင္ဆဲလ္အႏွစ္နယူးကလိယသည္ပရိုတိန္းထုတ္လႊတ္မွဳအတြက္
အဓိကအေရးပါသည္။ႀကြက္သားဆဲလ္မ်ားအတြင္းတြင္ပရိုတိန္းအသစ္မ်ားထုတ္လႊတ္နိုင္ေသာနယူး
ကလိယေပါင္းမ်ားစြာရိွသည္။နယူးကလိယသည္အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားကိုသက္ဆိုင္ရာပရိုတိန္းမ်ားျဖစ္
တည္ေစရန္အတြက္ribosomes ဟုေခၚေသာဆဲလ္မ်ိဳးပြားတစ္မ်ိဳးကိုအတိအက်ညႊန္ႀကားခိုင္းေစ
သည္။ဆဲလ္မ်ားကေတာ့အျခားေသာပရိုတိန္းမ်ိဳးျဖစ္သည့္အင္ဇိုင္းမ်ားကိုထုတ္လုပ္ေပးသည္။အင္ဇိုင္း
မ်ားသည္လည္းဆဲလ္၏စြမ္းေဆာင္ရည္အေပၚသက္ေရာက္မွဳမ်ားစြာရိွသည္။ႀကြက္သားမ်ားကိုဖိအား
ေပးျခင္း (muscle tension)၊ဟိုမုန္းမ်ား၊အာဟာရအတြင္းမွအမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားရနိုင္မွဳစသည့္အခ်က္
မ်ားသည္ႀကြက္သားအတြင္းပရိုတိန္းထုတ္လႊတ္မွဳအေပၚသက္ေရာက္မွဳမ်ားစြာရိွသည္။

             ႀကြက္သားမ်ားကိုဖိအားေပးျခင္း (Muscle tension)၊သည္ႀကြက္သားမွ်င္မ်ား
ကိုႀကီးထြားေစရန္အတြက္အေရးအပါဆံုးေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။အေလးမ်ားျဖင့္ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေလ့
က်င့္ျခင္းသည္၊ႀကြက္သားတြင္းရိွဗီဇဆဲလ္မ်ားကိုႀကြက္သားပရိုတိန္းအသစ္မ်ားထုတ္ေပးရန္ဖိအားေပး
ျပီးႀကြက္သားမွ်င္အသစ္မ်ားကိုျဖစ္ေပၚေစသည္။ထို ့အျပင္ဖိအားေပးျခင္းသည္ႀကြက္သားဆဲလ္အ
တြင္းတြင္အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားကိုပို၍လ်င္ျမန္စြာသြားလာေစနိုင္ျပီးႀကြက္သားတြင္းပရိုတိန္းစုေပါင္း
ထုတ္လုပ္မွဳကိုတိုးတက္ေစသည္။ထို  ့ေႀကာင့္ဖိအားေပးျခင္းသည္ဗီဇဂ်င္းမ်ားကိုအမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ား
ကိုအသံုးျပဳေစျပီးႀကီးထြားေစနိုင္သည္။ထို ့ေႀကာင့္ႀကြက္သားမွ်င္မ်ားႀကီးထြားေစသည့္အေျခခံအဓိက
သေဘာတရားတစ္ခုမွာ၊ဒဏ္ရာျဖစ္ကာနီးအေနအထားေလာက္အထိကိုျပင္းျပင္းထန္ထန္ႏွင့္ႀကာနိုင္သ
မွ်ႀကာႀကာဖိအားေပးရန္ျဖစ္သည္။

            ႀကြက္သားမွ်င္မ်ား၏တင္းညွစ္မွဳအျမန္ႏွဳန္း(myosin isoforms)သည္လည္း
အေရးပါသည္။သိပၸံပညာရွင္မ်ားအထူးသျဖင့္ Ken Baldwin from the University of California, Irvine က myosin filaments မ်ား၏လွဳပ္ရွားမွဳမတူညီမွဳကိုတင္ျပခဲ့သည္။အခ်ိဳ ့ကျမန္ျမန္လွဳပ္ရွား
နိုင္ျပီး၊အခ်ိဳ ့ကလွုဳပ္ရွားမွဳေႏွးေကြးသည္။ myosin အမ်ိဳးအစားကဲြမ်ားကို isoforms ဟုလည္း
ေခၚသည္။ႀကြက္သားမ်ားကိုတင္းညွစ္မွဳေႏွးေစေသာေလ့က်င့္ခန္းမ်ား(ဥပမာ၊ေျပးျခင္း၊လမ္းေလ်ာက္
ျခင္းစေသာေလ့က်င့္ခန္းမ်ား)သည္ myosin မ်ား၏လွဳပ္ရွားမွဳႏွဳန္းကိုေလ်ာ့က်ေစနိုင္ျပီး၊အေလးမ်ား
ျဖင့္ေလ့က်င့္ျခင္းသည္လည္း myosin မ်ား၏ျမန္ႏွဳန္းကိုေလ်ာ့က်ေစနိုင္သည္။ႀကြက္သားမ်ားက
Myosin လည္ပါတ္မွဳႏွဳန္းေလ်ာ့က်ျခင္းကိုခံနိုင္သြားေသာအခါလည္းေကာင္းတို ့သည္အားသိပ္စိုက္
ရန္မလိုဘဲႏွင့္အင္အားကိုပိုမိုထုတ္ေပးနိုင္သည္။ထို ့ေႀကာင့္ႏွလံုးသည္သိပ္အားစိုက္ခုန္ရန္မလိုအပ္ဘဲ
ေသြးမ်ားမ်ားပိုမိုထုတ္လႊတ္ေပးနိုင္သည့္အတြက္ႀကံ့ခိုင္မွဳသည္က်န္းမာေရးအတြက္ေကာင္းျခင္းပင္
ျဖစ္သည္။

             ႀကြက္သားမွ်င္တည္ေဆာက္ေပးေသာ၊ႀကီးထြားဟိုမုန္း၊အင္ဆူလင္ကဲ့သို ့ေသာ
ဟိုမုန္း၊တက္စတိုစတီရုန္းနွင့္အင္ဆူလင္တို ့ကိုအနာဘိုးလစ္ဟိုမုန္းမ်ားဟုေခၚသည္။ထိုဟိုမုန္းမ်ား
သည္ကိုယ္တြင္းတြင္ပရိုတိန္းမ်ားစုေပါင္းထုတ္လုပ္မွဳကိုတိုးတက္ေစကာ၊အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားကို
ႀကြက္သားဆဲလ္မ်ားအတြင္းသို ့ပို ့ေဆာင္ေပးသည္။ႀကြက္သားမ်ားကိုဖိအားေပးျခင္းႏွင့္ထိုဟိုမုန္း
မ်ားသည္ဗီဇဂ်င္းမ်ားအေပၚသက္ေရာက္မွဳမ်ားစြာရိွသည္။ထို ့ေႀကာင့္တက္စတိုစတီရုန္းမ်ားမ်ားသံုး
သူမ်ားသည္ေလ့က်င့္ခန္းမျပဳလုပ္ေသာ္လည္းႀကြက္သားထုတက္လာနိုင္ႀကျပီး၊အင္ဆူလင္သည္အမိုင္
နိုအက္ဆစ္မ်ားကိုႀကြက္သားဆဲလ္မ်ားအတြင္းသို ့အလ်င္အျမန္ပို ့ေဆာင္ေပးသည္။ႀကြက္သားႀကီး
ထြားမွဳအတြက္အဓိကက်ေသာ၊အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားမ်ားသည္ႀကြက္သားထဲသို ့ပို၍မ်ားမ်ားေရာက္
ေလေလႀကြက္သားထုတက္ႏွဳန္းျမန္ေလေလျဖစ္သည္။အနာဘိုးလစ္ဟိုမုန္းမ်ားသည္အာနိသင္ဆက္
စပ္မွဳမ်ားရိွသည္။ဥပမာ၊တက္စတိုစတီရုန္းမ်ားမ်ားသံုးသူတစ္ေယာက္၏ကိုယ္တြင္းတြင္အင္ဆူလင္ကဲ့
သို ့ေသာဟိုမုန္းမ်ားကိုပါအထြက္တိုးေစနိုင္သည္။

            ေအဒရီနယ္ဂလင္းႏွင့္သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းမ်ားမွထြက္ရိွေသာ Corticosteroids ႏွင့္ thyroid ဟိုမုန္းမ်ားသည္ႀကြက္သားပရိုတိန္းမ်ားကိုေလာင္ကြ်မ္းေစနိုင္၏။အထူးသျဖင့္ေလ့က်င့္မွဳ
လြန္ကဲေနသူတစ္ေယာက္၏ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ျပီးခ်ိန္တြင္ထိုသူ ့ေသြးထဲတြင္အထက္ပါဟိုမုန္းမ်ား၏
ပမာဏမ်ားလြန္းေနျပီး၊တက္စတိုစတီရုန္းပမာဏမွာမူေလ်ာ့နည္းေနေပမည္။ထိုအေျခအေနတြင္ႀကြက္သား
ထုတက္ရန္မည္သို ့ မွ်မျဖစ္နုိင္ေပ။အနာဘုိးလစ္စတီးရိြဳက္မ်ား၏စြမ္းေဆာင္ရည္တစ္ခုမွာ၊ Corticosteroids ၏စြမ္းေဆာင္ရည္ကိုထိန္းခ်ဳပ္ကာျပင္းထန္ေသာေလ့က်င့္ခန္းမ်ားျပဳလုပ္ျပီးခ်ိန္တြင္
လည္းအလ်င္အျမန္ႀကြက္သားမ်ားကိုျပန္လည္အားျပည့္ေစနိုင္သည္။

             စားသံုးေသာအာဟာရတြင္ပါ၀င္ေသာပရိုတိန္းမ်ားသည္၊လိုအပ္ေသာအမိုင္နို
အက္ဆစ္ပမာဏကိုျဖည့္တင္းေပးနိုင္ေသာေႀကာင့္ျပသနာမဟုတ္ေသာ္လည္း၊အားကစားသမားအမ်ား
စုသည္လိုအပ္ေသာပရိုတိန္းပမာဏထက္ပို၍စားသံုးတတ္ႀကသည္။ေလ့က်င့္ခန္းျပင္းျပင္းထန္ထန္ျပဳလုပ္ခ်ိန္
၊ေလ့က်င့္မွဳလြန္ကဲေနခ်ိန္တို ့တြင္အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားပို၍လိုအပ္ေသာ္လည္း၊ထိုအခ်ိန္တြင္
ခႏၶာကိုယ္သည္အဓိကအားျဖင့္ကယ္လိုရီမ်ားမ်ားကိုလည္းလိုအပ္ပါသည္။အကယ္၍ကယ္လိုရီမလံု
ေလာက္ဘဲပရိုတိန္းမ်ားမ်ားမွီ၀ဲပါကခႏၶာကိုယ္သည္ပိုစားသမွ်ေသာပရိုတိန္းမ်ားကိုအင္အားအတြက္
ေလာင္ကြ်မ္းေစလိုက္မည္ျဖစ္သည္။
 ႀကြက္သားႀကီးထြားရန္အတြက္ပရိုတိန္းကိုအခ်ိန္ကိုက္သံုးေဆာင္
နိုင္ရန္အေရးႀကီးပါသည္။ေလ့က်င့္ခန္းမျပဳလုပ္မွီတြင္ပရိုတိန္းျဖည့္စြက္ေဆးမ်ားမွီ၀ဲပါက၊ႀကြက္သား
မ်ားႀကီးထြားေစနိုင္ေႀကာင္းကိုသုေတသနမ်ားကတင္ျပထားႀကပါသည္။ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ခ်ိန္တြင္
ႀကြက္သားမ်ားသည္ေသြးမ်ားျဖင့္ျပည့္ေနပါသည္။ထိုေသြးထဲတြင္အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားပါ၀င္ပါက
ႀကြက္သားႀကီးထြားေစနိုင္ပါသည္။ထို ့ေႀကာင့္ေလ့က်င့္ခန္းမျပဳလုပ္မွီ၊ပရိုတိန္းျဖည့္စြက္ေဆးမ်ား
မွီ၀ဲသည့္အက်င့္ကိုျပဳလုပ္ပါ။သင့္ႀကီးထြားမွဳ ့သည္ျမန္ဆန္လာပါလိမ့္မည္။

              ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္တိုင္းမႀကီးထြားနိင္ေႀကာင္းကိုအားကစားပံုမွန္ျပဳလုပ္
သူတိုင္းသိထားျပီးျဖစ္ပါသည္။ႀကြက္သားႀကီးထြားေစရန္အတြက္အဓိကအားျဖင့္ဖိအားလံုေလာက္
စြာေပးျခင္း၊အနာဘိုးလစ္ဟိုမုန္းမ်ားထြက္ရိွမွဳႏွင့္အမိုင္နိုအက္ဆစ္မ်ားျဖည့္တင္းနိုင္မွဳ ့အေပၚမ်ားစြာ
မူတည္သည္ကိုလံုး၀မေမ့သင့္ပါ။ထို ့ေႀကာင့္အေကာင္းဆံုးေသာေလ့က်င့္မွဳမျပဳလုပ္ဘဲ၊အေကာင္း
ဆံုးစနစ္အက်ဆံုးေသာအာဟာရမွီ၀ဲမွဳကိုမျပဳလုပ္ဘဲသင္သည္မည္သို ့မွ်မႀကီးထြားနိုင္ပါ။ထို ့အျပင္
သင္ေလ့က်င့္ေသာပရိုဂရမ္သည္သင့္ကိုအနာဘိုးလစ္အေျခအေနတြင္ရိွေနေစရန္ဂရုျပဳပါ။ျပင္းျပင္း
ထန္ထန္ေလ့က်င့္ျခင္းေႀကာင့္ႀကြက္သားထုတက္ေစနိုင္ေသာ္လည္း၊ထိုႀကြက္သားအုပ္စုကိုျပည့္၀လံု
ေလာက္စြာအနားေပးရမည္ကိုမေမ့ပါႏွင့္။အနားျပည့္ျပည့္၀၀ယူပါ။ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ခ်ိန္၏အရည္
အေသြးသည္ကိုယ္တြင္းပရိုတိန္းစုေပါင္းထုတ္လုပ္မွဳကိုမ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳသည္ကိုမွတ္သား
ထားပါ။ထို ့ေႀကာင့္သင့္ေလ့က်င့္ခ်ိန္မ်ားကိုအေရအတြက္ထက္အရည္အခ်င္းကိုဦးစားေပးပါ။

                          ထို ့ေႀကာင့္သိပၸံနည္းက်ႀကြက္သားထုတင္လိုပါက၊အဓိကေသာ့ခ်က္မွာႀကြက္
သားမ်ားကိုျပည့္ျပည့္၀၀ဖိအားေပးျခင္း၊အာဟာရလံုေလာက္စြာမွီ၀ဲျခင္းႏွင့္ကိုယ္တြင္းဟိုမုန္းထြက္
ရိွမွဳကိုအေကာင္းဆံုးအေနအထားတြင္ရိွေနေစကာ၊ေလ့က်င့္မွဳမလြန္ကဲျခင္းပင္ျဖစ္သည္။အက်ယ္ေျပာ
ေနကေျပာမဆံုးေပါင္ေတာသံုးေထာင္ပင္ျဖစ္ေပေတာ့မည္။သိလိုသည္မ်ားကိုေမးျမန္းနိုင္ပါသည္။
References
Bhasin S, Storer TW, Berman N, Callegari C, Clevenger B, Phillips J, Bunnell
             TJ, Tricker R, Shirazi A and Casaburi R. The effects of supraphysiologic
            doses of testosterone on muscle size and strength in normal men [see
            comments]. N Engl J Med 335: 1-7, 1996.
Brooks G.A., Fahey T.D., White T, Baldwin K. Exercise Physiology: Human Bioenergetics and Its Applications. Mt. View, CA: Mayfield Publishing Co., 2000.
Caiozzo V.J., F. Haddad, M.J. Baker, and K.M. Baldwin. Influence of mechanical loading on myosin heavy-chain protein and mRNA isoform expression. Journal of Applied Physiology 80: 1503-1512, 1996.
Cameron-Smith D. Exercise and skeletal muscle gene expression. Clin Exp Pharmacol Physiol 29: 209-213, 2002.
Fahey T. "Pharmacology of bodybuilding." In: Reilly, T. and M. Orme, editors. The Clinical Pharmacology of Sport and Exercise. Amsterdam: Elsevier Science B.V., 1997.
Fahey, T.D. Basic Weight Training for Men and Women. Mt. View, CA: Mayfield Publishing Company, 2000. (4th edition)
Kraemer WJ, Adams K, Cafarelli E, Dudley GA, Dooly C, Feigenbaum MS, Fleck SJ, Franklin B, Fry AC, Hoffman JR, Newton RU, Potteiger J, Stone MH, Ratamess NA and Triplett-McBride T. American College of Sports Medicine position stand. Progression models in resistance training for healthy adults. Med Sci Sports Exerc 34: 364-380, 2002.
Paul AC and Rosenthal N. Different modes of hypertrophy in skeletal muscle fibers. J Cell Biol 156: 751-760, 2002.
Smith LW, Smith JD and Criswell DS. Involvement of nitric oxide synthase in skeletal muscle adaptation to chronic overload. J Appl Physiol 92: 2005-2011, 2002.
Tipton KD. Gender differences in protein metabolism. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 4: 493-498, 2001.     

ကန္ ့သတ္မဲ့ ေအာင္ျမင္မွဳမ်ား ဆီသို ့အတူတူလွမ္းတက္ႀကပါစို ့---
Grow without Limits
နိုင္ဦး---၁၁၉                         
Email---intensemuscle@gmail.com     
Email---muscleprofessor@gmail.com     
Email---myanmarfitnesstrainer@gmail.com